hrólfs saga

Síðan fór Bǫðvarr leið sína til Hleiðargarðs. hann kømr til konungs atsetu. Bǫðvarr leiðir síðan hest sinn á stall hjá konungs hestum hinum beztu ok spyrr engan at; gekk síðan inn í hǫllina, ok var þar fátt manna. Hann sezk útarliga, ok sem hann hefir verit þar lítla hríð, heyrir hann þrausk nǫkkut útar í hornit í einhverjum stað. Bǫðvarr lítr þangat ok sér at mannshǫnd kømr upp ór mikilli beinahrúgu, er þar lá; hǫndin var svǫrt mjǫk. Bǫðvarr gengr þangat til ok spyrr hverr þar væri í beinahrúgunni. Þá var honum svarat ok heldr óframliga: "Hǫttr heiti ek, bokki sæll." "Hví ertu hér", segir Bǫðvarr, "eða hvat gørir þú?" Hǫttr segir, "Ek gøri mér skjaldborg, bokki sæll." Bǫðvarr sagði, "Vesall ertu þinnar skjaldborgar!" Bǫðvarr þrífir til hans ok hnykkir honum upp ór beinahrúgunni. Hǫttr kvað þá hátt við ok mælti, "Nú viltu mér bana! Gør eigi þetta, svá sem ek hefi nú vel um búizk áðr, en þú hefir nú rótat í sundr skjaldborg minni, ok hafða ek nú svá gǫrt hana háva útan at mér, at hon hefir hlíft mér við ǫllum hǫggum ykkar, svá at engi hǫgg hafa komit á mik lengi, en ekki var hon enn svá búin sem ek ætlaði hon skyldi verða." Bǫðvarr mælti: "Ekki muntu fá skjaldborgina lengr." Hǫttr mælti ok grét: "Skaltu nú bana mér, bokki sæll?" Bǫðvarr bað hann ekki hafa hátt, tók hann upp síðan ok bar hann út ór hǫllinni ok til vatns nǫkkurs sem þar var í nánd, ok gáfu fáir at þessu gaum, ok þó hann upp allan.
Síðan gekk Bǫðvarr til þess rúms sem hann hafði áðr tekit, ok leiddi eptir sér Hǫtt ok þar setr hann Hǫtt hjá sér. En hann er svá hræddr at skelfr á honum leggr ok liðr, en þó þykkisk hann skilja at þessi maðr vill hjálpa sér. Eptir þat kveldar ok drífa menn í hǫllina ok sjá Hrólfs kappar at Hǫttr er settr á bekk upp, ok þykkir þeim sá maðr hafa gǫrt sik œrit djarfan, er þetta hefir til tekit. Ilt tillit hefir Hǫttr, þá er hann sér kunningja sína, því at hann hefir ilt eitt at þeim reynt; hann vill lifa gjarnan ok fara aptr í beinahrúgu sína, en Bǫðvarr heldr honum, svá at hann náir ekki í brottu at fara, því at hann þóttisk ekki jafnberr fyrir hǫggum þeira, ef hann næði þangat at komask, sem hann er nú. Hirðmenn hafa nú sama vanda, ok kasta fyrst beinum smám um þvert gólfit til Bǫðvars ok Hattar. Bǫðvarr lætr sem hann sjái eigi þetta. Hǫttr er svá hræddr at hann tekr eigi mat né drykk, ok þykkir honum þá ok þá sem hann muni vera lostinn. Ok nú mælti Hǫttr til Bǫðvars: "Bokki sæll, nú ferr at þér stór knúta, ok mun þetta ætlat okkr til nauða." Bǫðvarr bað hann þegja. Hann setr við holan lófann ok tekr svá við knútunni; þar fylgir leggrinn með. Bǫðvarr sendi aptr knútuna ok setr á þann sem kastaði, ok rétt framan í hann með svá harðri svipan at hann fekk bana. Sló þá miklum ótta yfir hirðmennina.
Kømr nú þessi fregn fyrir Hrólf konung ok kappa hans upp í kastalann, at maðr mikilúðligr sé kominn til hallarinnar ok hafi drepit einn hirðmann hans, ok vildu þeir láta drepa manninn. Hrólfr konungr spurðisk eptir, hvárt hirðmaðrinn hefði verit saklauss drepinn. "Því var næsta", sǫgðu þeir. Kómusk þá fyrir Hrólf konung ǫll sannindi hér um. Hrólfr konungr sagði þat skyldu fjarri, at drepa skyldi manninn -- "hafi þit hér illan vanda upp tekit, at berja saklausa menn beinum; er mér í því óvirðing, en yðr stór skǫmm, at gøra slíkt. Hefi ek jafnan rœtt um þetta áðr, ok hafi þit at þessu engan gaum gefit, ok hygg ek at þessi maðr muni ekki alllítill fyrir sér, er þér hafið nú á leitat; ok kallið hann til mín, svá at ek viti hverr hann er."
Bǫðvarr gengr fyrir konung ok kveðr hann kurteisliga. Konungr spyrr hann at nafni. "Hattargriða kalla mik hirðmenn yðar, en Bǫðvarr heiti ek." Konungr mælti, "Hverjar bœtr viltu bjóða mér fyrir hirðmann minn?" Bǫðvarr segir, "Til þess gørði hann, sem hann fekk." Konungr mælti, "Viltu vera minn maðr ok skipa rúm hans?" Bǫðvarr segir, "Ekki neita ek at vera yðarr maðr, ok munu vit ekki skiljask svá búit, vit Hǫttr, ok dveljask nær þér báðir, heldr en þessi hefir setit; elligar vit fǫrum brott báðir." Konungr mælti, "Eigi sé ek at honum sœmd, en ek spara ekki mat við hann."
Bǫðvarr gengr nú til þess rúms sem honum líkaði, en ekki vill hann þat skipa sem hinn hafði áðr. Hann kippir upp í einhverjum stað þremr mǫnnum, ok síðan settusk þeir Hǫttr þar niðr ok innar í hǫllinni en þeim var skipat. Heldr þótti mǫnnum ódælt við Bǫðvar, ok er þeim hinn mesti íhugi at honum.
Ok sem leið at jólum, gørðusk menn ókátir. Bǫðvarr spyrr Hǫtt hverju þetta sætti; hann segir honum at dýr eitt hafi þar komit tvá vetr í samt, mikit ok ógurligt -- "ok hefir vængi á bakinu ok flýgr þat jafnan. Tvau haust hefir þat nú hingat vitjat ok gǫrt mikinn skaða. Á þat bíta ekki vápn, en kappar konungs koma ekki heim, þeir sem at eru einna mestir." Bǫðvarr mælti, "Ekki er hǫllin svá vel skipuð sem ek ætlaði, ef eitt dýr skal hér eyða ríki ok fé konungsins." Hǫttr sagði, "Þat er ekki dýr, heldr er þat hit mesta trǫll."
Nú kømr jóla-aptann. Þá mælti konungr, "Nú vil ek at menn sé kyrrir ok hljóðir í nótt, ok banna ek ǫllum mínum mǫnnum at ganga í nǫkkurn háska við dýrit, en fé ferr eptir því sem auðnar; menn mína vil ek ekki missa." Allir heita hér góðu um, at gøra eptir því sem konungr bauð.
Bǫðvarr leyndisk í brott um nóttina; hann lætr Hǫtt fara með sér, ok gørir hann þat nauðugr ok kallaði hann sér stýrt til bana. Bǫðvarr segir at betr mundi til takask. Þeir ganga í brott frá hǫllinni, ok verðr Bǫðvarr at bera hann, svá er hann hræddr. Nú sjá þeir dýrit, ok því næst œpir Hǫttr slíkt sem hann má ok kvað dýrit mundu gleypa hann. Bǫðvarr bað bikkjuna hans þegja ok kastar honum niðr í mosann, ok þar liggr hann ok eigi með ǫllu óhræddr. Eigi þorir hann heim at fara heldr. Nú gengr Bǫðvarr móti dýrinu; þat hœfir honum, at sverðit er fast í umgjǫrðinni, er hann vildi bregða því. Bǫðvarr eggjar nú fast sverðit ok þá bragðar í umgjǫrðinni, ok nú fær hann brugðit umgjǫrðinni svá at sverðit gengr ór slíðrunum, ok leggr þegar undir bœgi dýrsins ok svá fast at stóð í hjartanu, ok datt þá dýrit til jarðar dautt niðr. Eptir þat ferr hann þangat sem Hǫttr liggr. Bǫðvarr tekr upp ok berr þangat sem dýrit liggr dautt. Hǫttr skelfr ákaft. Bǫðvarr mælti: "Nú skaltu drekka blóð dýrsins."